De bijzondere curator: optreden voor het kind

Medling Academy was een van de eersten die de Opleiding Bijzondere curator in jeugdzaken aanbood in Nederland. In samenwerking met Lianne van Lith, Marieke Lips en het docententeam ontwikkelden wij deze opleiding voor hbo/hbo-plus professionals met veel ervaring in het werkveld.
De functie Bijzondere Curator in jeugdzaken is de laatste tijd steeds vaker onderwerp van discussie. Een en ander heeft ertoe geleid dat er een aparte stichting, Stichting Bijzondere Curator Nederland (Stichting BCN), is opgericht die in samenspraak met de Raad voor Rechtsbijstand wenst te komen tot een nieuw register van Bijzondere Curatoren.

 

Wat is een bijzondere curator

 

De bijzondere curator in Jeugdzaken is er speciaal voor de rechtsbescherming van minderjarige kinderen en om tegemoet te komen aan het feit dat zij in beginsel geen zelfstandige rechtsgang genieten. Artikel 1:250 van het Burgerlijk Wetboek schrijft voor dat de rechter in bepaalde gevallen kan bepalen dat een bijzondere curator wordt ingezet om de belangen van het kind te behartigen. Artikel 1:212 van het Burgerlijk Wetboek is een lex speciales van artikel 1:250 BW en betreft afstammingszaken.
De bijzondere curator in Jeugdzaken vertegenwoordigt de belangen van minderjarige kinderen in en buiten rechte en krijgt, na benoeming, van de rechter een specifieke taakomschrijving mee. De bijzondere curator heeft een bemiddelende en/of adviserende rol en kan optreden op het gebied van kinderbeschermingsmaatregelen of familierechtelijke vraagstukken, zoals scheidingszaken waaronder omgang en ouderlijk gezag.

 

 

Landelijke opleiding

In 2012 heeft de Kinderombudsman onderzoek gedaan naar het functioneren van de bijzondere curator in Jeugdzaken. Een aantal aanbevelingen uit dit onderzoek zijn inmiddels door de politiek opgepakt. Zo is er sinds april 2014 een landelijke regeling van kracht ten behoeve van een uniforme werkwijze ten aanzien van de benoeming en de taakvervulling van de bijzondere curator in Jeugdzaken.

Opleiding Bijzondere Curator.

Binnen het werkterrein van de bijzondere curator in Jeugdzaken valt echter nog veel te ontwikkelen ten aanzien van de inhoudelijke kwaliteit en eenduidigheid voor zowel de bijzondere curatoren als voor verwijzers. Medling en de Medling.academy organiseren daarom een landelijke opleiding voor Bijzondere Curatoren. Met deze opleiding komen wij tegemoet aan de kwaliteit die verwacht mag worden van de bijzondere curator in Jeugdzaken, waardoor tevens op landelijk niveau op een eenduidige manier invulling kan worden gegeven aan de rol van de bijzondere curator alsmede de werkwijze van de bijzondere curator. Tevens geven wij de deelnemers aan de opleiding tools mee die aansluiten bij de eisen vanuit het juridisch speelveld en het wettelijk kader, waaronder ook de Jeugdwet.

Het komt voor dat betrokkenen in een echtscheidingsprocedure vraagtekens plaatsen bij het werk van de bijzondere curator. Dat kan natuurlijk. Zeker in dit soort gevoelige zaken ligt onenigheid op de loer.

Wettekst - Artikel 250

Wanneer in aangelegenheden betreffende diens verzorging en opvoeding, dan wel het vermogen van de minderjarige, de belangen van de met het gezag belaste ouders of een van hen dan wel van de voogd of de beide voogden in strijd zijn met die van de minderjarige, benoemt de rechtbank, danwel, indien het een aangelegenheid inzake het vermogen van de minderjarige betreft, de kantonrechter, of, indien de zaak reeds aanhangig is, de desbetreffende rechter, indien hij dit in het belang van de minderjarige noodzakelijk acht, daarbij in het bijzonder de aard van deze belangenstrijd in aanmerking genomen, op verzoek van een belanghebbende of ambtshalve een bijzondere curator om de minderjarige ter zake, zowel in als buiten rechte, te vertegenwoordigen.

Het WODC liet eerder in 2020 een onderzoeksrapport uitbrengen over de positie van het kind in de procesgang, waarbij de nadruk komt te liggen op de meer pedagogische facetten van deze inbreng. Naar nu blijkt is een brief van Minister Dekker met kabinetsreactie eind 2020 aan de Tweede Kamer gestuurd: geen verlaging leeftijdsgrens mbt hoorrecht, geen versterking procespositie minderjarigen, geen aanpassing regeling bijzondere curator; aanbevelingen worden niet overgenomen. Een slechte ontwikkeling dat hopelijk door een volgende minister na de verkiezingen zal worden gerepareerd.
In de afgelopen vijf jaar is er steeds meer aandacht gekomen voor kinderen die last hebben van de scheiding van hun ouders. Er is onder andere door de ministeries van Veiligheid en Justitie en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een platform opgericht dat als doel: “Scheiden zonder schade” heeft. De werkzaamheden van dit platform hebben o.a. geresulteerd in een rapport van oud-minister Rouvoet met de titel: “Scheiden en de kinderen dan”. Dit rapport geeft concrete actiepunten voor alle professionals tijdens het gehele scheidingsproces. Een aantal van deze punten is al direct door de betrokken professionals opgepakt. Een belangrijk doel is dat gekeken wordt naar de positie van kinderen in het scheidingsproces, hoe hun positie te verstevigen en daarnaast te zoeken naar manieren om kinderen te beschermen tegen belasting met volwassen zaken.
Stem voor het kind in het rechtOnder redactie van Veronica Smits met bijdragen van Liesbeth Groenhuijsen, Marjolein Rietbergen en Paul Vlaardingenbroek is in de zomer van 2017 het boek "De bijzondere curator, stem voor het kind in het recht' uitgegeven.

De bijzondere curator is ‘in’. Dat blijkt uit een toenemend aantal benoemingen tot bijzondere curator, maar ook uit de nodige publicaties over de bijzondere curator, waarin de diverse juridische en psychosociale aspecten van deze functie worden besproken.
De rechter heeft een verzoek van een vader tot benoeming van een Bijzondere Curator afgewezen omdat deze naar het oordeel van de rechter oneigenlijke argumenten gebruikte en er ook geen sprake was van een situatie die dat gelet op de positie van het kind in deze vechtscheiding dat noodzakelijk maakt.
Goed nieuws: vanaf de herfst 2015 is er gewerkt aan een beroepscode en een beroepsprofiel voor de bijzondere curator in jeugdzaken. Doel hiervan is om kwaliteit van de bijzondere curator te borgen. De tekst is de stand van zaken per 20 januari 2016; er vindt nog extra consultatie plaats om de tekst te valideren. Op de volgende pagina de integrale tekst en een downloadbare PDF.
Onderstaande de nieuwe profieltekst voor de bijzondere curator in jeugdzaken per 20 januari 2016. Ook het profiel zal nog een validatieslag maken, alvorens deze als definitief uitgangspunt te nemen.